O Βόιτσεκ Μπονκόφσκι από την Πολωνία βάζει στο στόμα του μια μεγάλη γουλιά Αγιωργίτικου. Το κρατάει για μερικά δευτερόλεπτα και μετά το φτύνει στο ειδικό δοχείο. «Κεράσι, φράουλα, κανέλα και λεβάντα κυριαρχούν. Πλούσιο και δομημένο, ισορροπεί ανάμεσα στο φρούτο της ποικιλίας και το ξύλο της δρυός», μονολογεί και σημειώνει τις εντυπώσεις του στο λάπτοπ του. «Είμαι τελείως nerd; Αυτό σκέφτεστε;», με ρωτάει. «Οχι, καθόλου nerd. Υποθέτω πως είστε ένας τυπικός Master of Wine», απαντώ.
Κάθεται δίπλα μου, στο τεράστιο τραπέζι γευστικών δοκιμών στο υπόγειο του Κτήματος Σεμέλη. Δοκιμάζουμε Νεμέες. Ο ίδιος, όπως και οι συνάδελφοί του, μπορεί να δυσκολεύονται να πουν τη λέξη «Agiorgitiko» –σωστός γλωσσοδέτης για τους ξένους– και να καταλάβουν τη σύνδεση μιας ποικιλίας αμπέλου με ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Αγιο Γεώργιο, όμως αμέσως διακρίνουν τις αρετές της. Το Αγιωργίτικο συγκαταλέγεται στις πιο πολυδύναμες ελληνικές ποικιλίες, τα χαρακτηριστικά του μεταβάλλονται έντονα, ανάλογα με την περιοχή στην οποία καλλιεργείται κι έτσι δίνει μεγάλη ποικιλία τύπων κρασιών: αρωματικά και φρουτώδη ερυθρά για άμεση κατανάλωση, οίνους παλαίωσης, ροζέ, ακόμη και λευκούς με οινοποίηση blanc de noir ή και γλυκούς από λιαστά σταφύλια. «Eντυπωσιακή γκάμα δυνατοτήτων», λέει ο Ιγκόρ Ραϊτζένκοφ, που ήταν για πολλά χρόνια αγοραστής στο Liquor Control Board of Ontario (LCBO), το τεράστιο μονοπώλιο του Οντάριο, και τώρα επιλέγει κρασιά για τη μεγαλύτερη λέσχη οινοφίλων του Καναδά. «Πραγματικά συναρπαστική πτήση!».
Στη γλώσσα του κρασιού, μια γευστική δοκιμή λέγεται flight – πτήση. Για τους είκοσι Masters of Wine (από τους 418 που υπάρχουν σήμερα σε όλο τον κόσμο σε 32 χώρες – 149 γυναίκες και 269 άνδρες) το ταξίδι τους στην Ελλάδα επιφύλασσε πολλές πτήσεις και συγκινήσεις μέσα από 114 ελληνικά κρασιά. Οι κάτοχοι αυτού του ζηλευτού τίτλου, γνώστες σε βάθος των μυστικών της οινοποίησης, των χαρακτηριστικών των κρασιών, όπως και των αναγκών και των ισορροπιών της διεθνούς αγοράς, εξερεύνησαν τον αμπελώνα της Πελοποννήσου, της μεγαλύτερης οινοπαραγωγικής περιοχής της χώρας. Γνώρισαν ποικιλίες αμπέλου και ετικέτες από την Αχαΐα, την Κορινθία, τη Λακωνία, την Ηλεία, τη Μεσσηνία, την Αρκαδία, την Αργολίδα, επισκέφθηκαν οινοποιεία, μίλησαν με οινοποιούς και οινολόγους: τον Γιάννη Βογιατζή (πρόεδρο του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου), τον Γιάννη Παρασκευόπουλο (Γαία), τη Θεοδώρα Ρούβαλη, τον Αρη Τσέλεπο, την Κωνσταντίνα Σπυροπούλου, τον Δημήτρη Κίσσα και τον Γιάννη Σκούρα (των ομώνυμων κτημάτων), τον Γιάννη Λίγκα (Στροφιλιά), τον Γιάννη Φλεριανό (Σεμέλη) – μεταξύ άλλων.
Τουλάχιστον έναν χρόνο διήρκεσε η προετοιμασία του ταξιδιού τους. Η πρόταση του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου προς το Ινστιτούτο των Masters of Wine έγινε το καλοκαίρι του 2022, στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδίου που υιοθετήθηκε και από την Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Αμπέλου και Οίνου, για την αύξηση της αντικειμενικής αξίας του ελληνικού κρασιού στις αγορές του εξωτερικού, μέσω της επαφής με διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Στη συνέχεια ο ΣΕΟ απευθύνθηκε στην Ενωση Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα της Πελοποννήσου, που έβαλε τις τελικές «πινελιές» στο πρόγραμμα, εξασφάλισε τη σχετική χρηματοδότηση και ανέλαβε την υλοποίησή του. Η συμμετοχή των Masters of Wine ήταν τόσο μεγάλη, που μέσω κλήρωσης προέκυψε η σύνθεση του γκρουπ.
Εκλεκτό κρασί για λίγους από παλιά αμπέλια στο νησί του Διονύσου
Η «Κ» τους ακολούθησε σε μεγάλο μέρος του ταξιδιού τους. Είδαμε τις αντιδράσεις τους: το δέος τους όταν ξεναγήθηκαν στην Ακρόπολη· την έκπληξή τους στην πρώτη γευστική δοκιμή που έγινε στην Αθήνα για τις γηγενείς ποικιλίες που δεν γνώριζαν και για τις διεθνείς που τόσο καλά «εκφράζονται» στα αμπελοτόπια της χώρας· το ενδιαφέρον τους για τον Ροδίτη και την ευελιξία του, στη διάρκεια της ξενάγησής τους στην αμπελουργική ζώνη της ορεινής Αιγιάλειας και στο Κτήμα Ρούβαλη, καθώς και για τις δυνατότητες του Μοσχοφίλερου και του Αγιωργίτικου, στις δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν στο Κτήμα Τσέλεπου και στo Kτήμα Σεμέλη, αντίστοιχα· την έκπληξή τους για την Κυδωνίτσα, μια από τις λιγότερο γνωστές αλλά πολύ ενδιαφέρουσες και ραγδαία ανερχόμενες ελληνικές ποικιλίες· τη χαρά τους για την επίσκεψή τους στο Ναύπλιο· τον ενθουσιασμό τους για τον μαύρο γλυκό Μαλβαζία, τον φημισμένο οίνο της Μονεμβασιάς των χρόνων της Βενετοκρατίας. Ακούσαμε και τις απορίες τους: ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες του μικροκλίματος της Νεμέας και οι ομοιότητες των κρασιών της σε σχέση με εκείνα του Μπορντό· γιατί το Ασύρτικο και ο Ροδίτης είναι οι μοναδικές ποικιλίες που φυτεύονται σχεδόν παντού στην Ελλάδα· γιατί η βιολογική καλλιέργεια είναι τόσο περιορισμένη στα ελληνικά αμπελοτόπια (μόλις 8%)· πώς αντιμετωπίζονται οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης· υπάρχουν γενετικά τροποποιημένες ποικιλίες; Και, φυσικά, σε κάθε γευστική δοκιμή, σε κάθε συζήτηση, σε κάθε ξενάγηση, «ελέφαντας στο δωμάτιο» ήταν το Ασύρτικο της Σαντορίνης, που θριαμβεύει στις διεθνείς αγορές: καθετί με εκείνο το συνέκριναν…
«Η επικοινωνία του κρασιού, σε αντίθεση με άλλα καταναλωτικά προϊόντα, γίνεται κυρίως από στόμα σε στόμα. Το κρασί μας έχει κάνει άλματα ποιότητας τα τελευταία χρόνια και ήρθε πια η ώρα να το επικοινωνήσουμε. Οι Masters of Wine είναι οι πιο κατάλληλοι να το κάνουν αποτελεσματικά, με την υπευθυνότητα και το κύρος τους», λέει ο Στέλιος Μπουτάρης, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας «Κυρ-Γιάννης» και πρόεδρος της Ενωσης Οινοποιών Βορείου Ελλάδος.
«Είναι σημαντικό να έρχονται επαγγελματίες που επηρεάζουν καθοριστικά τις διεθνείς οινικές τάσεις σε στοχευμένες περιοχές, γιατί η άμεση εμπειρία, εκεί όπου “γεννιούνται” τα κρασιά, αλλάζει κατά πολύ τον τρόπο που θα επικοινωνήσουν τα προϊόντα μας στη συνέχεια», συμφωνεί η οινολόγος Σοφία Πέρπερα, υπεύθυνη διεθνών σχέσεων και μάρκετινγκ του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου. Εχει απόλυτο δίκιο. Η αύξηση των εξαγωγών από μόνη της δεν σημαίνει τίποτα αν δεν συνοδευτεί και από αύξηση των τιμών. Τα 2,58 ευρώ ως μέση τιμή μονάδας πώλησης προς την Ευρώπη το 2022 (έστω και κατά 10% αυξημένη από το 2021) δεν αποτελεί λόγο να πανηγυρίζει κανείς. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, όπου ετησίως εξάγουμε σχεδόν το 30% της παραγωγής μας, ζητούμενο είναι να φύγουν από τα ράφια οι δίλιτρες συσκευασίες και να μπουν οι φιάλες των 750 ml. Να αλλάξουν… πίστα οι ελληνικές ετικέτες, όπως λένε χαρακτηριστικά οι οινοποιοί. Οσα συζητήσαμε με τους Masters of Wine δείχνουν ότι έχουν λόγους να αισιοδοξούν.
Το ελληνικό κρασί στην καρδιά της Ευρώπης
Κάποιοι βέβαια… υπεραισιοδοξούν. Oπως η Βανέσα Κόνλιν, επικεφαλής του οινικού τμήματος του οίκου δημοπρασιών Sotheby’s. «Είμαι σίγουρη ότι θα έρθει η μέρα που θα δούμε ένα ελληνικό κρασί σε δημοπρασία…», λέει. Λίγες εβδομάδες πριν από τη συνάντησή μας, 25.000 μπουκάλια από τα διάσημα κελάρια του Pierre Chen, στο Μπορντό, «βγήκαν στο σφυρί» από τον Sotheby’s, έναντι τουλάχιστον 200.000 δολαρίων έκαστο. Το τίμημα ξεπέρασε, δηλαδή, τα 50 εκατ. δολάρια. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν και πότε θα έρθει αυτή η μέρα για τα κρασιά μας. Το σίγουρο είναι ότι η εξωστρέφεια των Ελλήνων οινοποιών και η προσήλωση με την οποία υλοποιούν το στρατηγικό τους σχέδιο αποδίδει ολοένα και περισσότερους καρπούς. Κατά τη διάρκεια του αποχαιρετιστήριου δείπνου στη Μονεμβασιά, οι άνθρωποι του ΣΕΟ πρότειναν στους Masters of Wine να επισκεφθούν ξανά την Ελλάδα σε δύο χρόνια, τη Βόρεια Ελλάδα αυτή τη φορά. H πρόταση έγινε δεκτή με ενθουσιασμό και σύντομα αναμένεται να πάρει την επίσημη έγκριση από το Ινστιτούτο τους. Περισσότερες πτήσεις, λοιπόν, οσονούπω!
